Topragyň 6 sany esasy meselesi we oba hojalygy boýunça maslahat berilýän çözgütler

    

Topragyň meseleleri oba hojalyk kärhanalarynyň köpüsindäki pes derejeli önümçiligiňesasy sebäbi bolup durýar. Hakykatda topragyň esasy meseleleri bilen tanyş bolmadyk fermerler, fermer üçin hem gysga möhletli hem-de uzak möhletli geljekde hiç hili haýry bolmazdan önümiň özüne düşýän gymmatyny artdyrýan netijesiz serişdeleri ulanýarlar. Postda topragyň esasy meseleleri, şeýle hem düzedişleri girizmegiň ýönekeý we has netijeli usullary görkezilýär.

    

1. Toprakda organiki maddalar ýetmezçilik edýär 

Düzediş: Kompost goşmaly

   

Hemişe juda az durnukly usullary ulanmak arkaly işlenip bejerlen toprak üçin umumy.

Düzüminde organiki maddalary bolmadyk toprak ýaramaz yzgar saklama ýagdaýynda, drenaž meseleleriň bolmagy, hakykatda bedendäki işjeňligiň, beýlekiler bilen bir hatarda hasyllylygyň bolmazlygy ähtimaldyr. Hakykatda ýüzünde, bu şertler sebäpli şeýle topraklarda ekin ekmek mümkin däldir. 

Siz muny topraga kompost goşmak arkaly düzedip bilersiňiz. Kompost gatlagyny 3 dýuým çuňlukda ýaýradyň we ony 3-den 6 dýuýma çenli toprak bilen garyşdyryň. Ekinde belli ýokumly maddalaryň ýetmezçiligine getirýän dargama prosesiniň öňüni almak üçin size doly dargan komposty ulanmak gerek. Topragyň biotasynyň işjeňligini stimulirlemek üçin şüdügärleme döwründe siz örtüji ekinleri goşmaça ýetişdirip bilersiňiz. Mundan başga-da, siz oba hojalygynyň ekin dolanyşygyny we ony gorap saklamagy hem tejribede ulanyp bilersiňiz. Dykyzlandyrma bolmaz ýaly yzgarly topragy işläp bejermäň.

    

2. Toprak juda gury 

Düzediş: Kompost goşmaly

   

Bu çägesöw topraklaryna mahsus meseleleriň esasylarynyň biridir. Eger siziň topraklaryňyz örän çalt guraýan bolsa, siz kompost goşup bilersiňiz. Ol ýokumly maddalary goşmak bilen topragyň yzgar saklaýjylygyny artdyrar. Ýetişen komposty ulanmaklyk maslahat berilýär. 

Doly dargamadyk kompost siziň ösümlikleriňize zyýan ýetirip bilýär, sebäbi ol dargamagyny dowam etdirýär. Siz oba hojalyk konserwirlemesinde topragy işläp bejermegiň “No-Till” usulyny ulanyp bilersiňiz. Şonuň ýaly hem bu usul bugarmada yzgar saklaýjylygy gowulandyrmaga we suw ýitgisini azaltmaga ýardam eder. Şonuň ýaly hem topragy işläp bejermegiň “No-Till” usulynyň oba hojalyk tehnologiýalary toprak gurluşyny uzak möhletleýin geljekli gowulandyrýar.

   

3. Toprak juda yzgarly 

Düzediş: Kompost, çäge, nohut çagylyny goşuň

   

Bu şert pes ýerlerde, toýunsow topraklarda we grunt suwunyň derejesiniň ýokary bolan ýerlerinde köp duş gelýär. 

Şeýle ýagdaý, adatça, oňat suw drenažyna mümkinçilik bermeýän toprak bölejikleriniň ykjam häsiýeti sebäpli döreýär. Siz muny topraga çäge ýa-da çagyl goşmak arkaly üýtgedip bilersiňiz. Şonuň ýaly hem çägäni ýa-da çagyly goşmaklyk, toprakdaky ýokumly maddalar bilen bagly meseleleri çözmek üçin organiki materiallary goşmagy talap eder. Toýunsow topraklara çäge goşmakdan saklanyň. Bu garyndyny gaty garyndy hökmünde bellemek bolar. Toýunsow topraklary 100 inedördül futa çagylyň ýa-da kompostyň 0,8 kub metrli takmyn gatnaşykly üýtgetmeklik maslahat berilýär. Muňa garamazdan, toýunsow däl topraklar üçin hak topragy düzetmegiň we onuň görnüşini saýlamagyň ýagdaýlaryna baglylykda üýtgäp biler. 

Mundan başga-da, suwa ekin meýdanlaryndan akmaga mümkinçilik bermek üçin siz ekin meýdanlarynyň töwereklerini hem gazyp bilersiňiz. Şeýle topraklarda hem işläp bejermegiň “No-Till” usuly ulanylmalydyr.

   

4. Toprak turşy 

Düzediş: dolomit hekini, agaç külüni goşmaly

   

Uly möçberdäki çabgaly, ýaramaz drenažly, agyr azot dökünleri ulanylýan we köp sanly mydama gök agaçlar bolan ýerler üçin adaty. 

Fermerleriň köpüsi pes wodorod görkezijili (pH) topraklar (turşy topraklar) bilen bagly meseleleri çözmek üçin hek ulanýarlar. Eýýäm bellenilen ýerde hek ýagşyň ýa-da suwarmanyň netijesinde goşulyp bilner. Goşmagyň kadalary pH we toprak görnüşine baglylykda üýtgäp biler. Toprak gruntynyň häsiýetlerini kesgitlemek boýunça bilermeniň maslahatlary hem gerek bolup biler. Agaç külüni has-da seresaplyk bilen ulanmak gerek, sebäbi onuň artykmaçlygy toprakdaky kaliýniň derejesini ýokarlandyryp bilýär we ösümlikleriň beýleki ýokumly maddalary siňdirmesiniň öňüni alyp bilýär. Çen bilen 9 inedördül metre 1 kg-dan artyk bolmadyk möçberde ulanmaklyk maslahat berilýär. 

Mundan başga-da, siz kartoşka ýa-da süýji kartoşka ýaly kislota çydamly ekinleri hem ösdürip ýetişdirip bilersiňiz.

             

5. Toprak aşgarly 

Düzediş: Elementar kükürt, demriň sulfatyny goşmaly

         

Toýunsow topraklar, gurak we ýarym gurak howa üçin umumy. 

Toprak gruntynyň häsiýetlerini kesgitlemegiň netijeleri boýunça ýokary pH görkezijili topraklar üçin elementar kükürdi we demriň sulfatyny ulanmak gerek. Goşmagyň kadalary topragyň görnüşine baglydyr, şeýle hem size toprak gruntynyň häsiýetlerini kesgitlemek boýunça bilermeniň maslahatlary gerek bolup biler. Elementar kükürdi çen bilen oturtmadan bir ýyl öň ulanyň, sebäbi elementar kükürt toprak bilen haýal täsir edýär. 

Aşgarly topraklar hemişelik gorag zolagynyň döredilmegini talap edýärler, şonuň üçin hem siz topragyň pH görkezijisine her ýyl gözegçilik etmelisiňiz we zerur bolan düzedişleri girizmelisiňiz. Şonuň ýaly hem hemişe aşgarly topraklar üçin siz ýokary pH görkezijilerine çydamly ekinleri ösdürip ýetişdirip bilersiňiz.

      

6. Aşa şorlanan (duz düzümli) ýa-da natriý duzly (natriý karbonat düzümli) toprak 

Düzediş: Elementar kükürt, gips (kalsiý sulfaty) goşmaly.

     

Gurak we ýarym gurak howa, duzly suwuň golaýyndaky pes ýerler üçin umumy. 

Eger gruntlaryň synagyndan soň siziň topragyňyzyň aşa şorlanandygyny tassyklaýan bolsaňyz, siz gips we elementar kükürdi ulanyp bilersiňiz. Gips we elementar kükürt üçin goşmagyň kadalary toprak görnüşine baglylykda üýtgäp biler. Şonuň üçin hem goşmagyň kadalary gruntlary synagdan geçirmek boýunça bilermen tarapyndan maslahat berilmelidir. Seresap boluň, gipsi çägesöw ýa-da turşy topraklara çalmaň. Beýle etmeklik ösümliklerdäki mineral maddalaryň ýetmezçiligine getirip bilýär. 

Elementar kükürdi çen bilen oturtmadan bir ýyl öň ulanyň, sebäbi elementar kükürt toprak bilen haýal täsir edýär. 

Ýaramaz drenaž hem natriý we şorlanan topraklara sebäp bolup biler. Şeýle ýagdaýda siz juda yzgarly topraklara kompost, çäge ýa-da çagyl çalyp bilersiňiz. Köp durup zaýalanan suwy çykaryň.