Esaslar – Ösümlikler nädip suwy ulanýar: fotosintez, geçirmek, transpirasiýa we gurluş

Ösümlikler ýaşamak we ösmek üçin ulanýarlar. Suw ösümliklere olary geçirmek bilen ýokumly maddalary almaga we energiýany ulanmaga ýardam berýär. bu, eger-de iň wajyp bolmasa-da, ösümliklerdäki wajyp birleşmeleriniň ýa-da maddalarynyň biri bolup durýar. Suw köp ösümlikleriň bedeniniň takmynan 95% düzýär. Ösümligiň ýaşamagy we ösmegi üçin dört usulda suw ulanylýar.

Ösümligiň gurluşy bilen bagly bolan usul

Haýwanlarda berk karkasyny we görnüşini döredýän we olaryň beden agzalaryny goraýan içki ýa-da daşky süňk sudury bar. Ösmek we munuň ýaly berkligi saklamak üçin köp ösümliklere suw gerek. Käbir agaçlar süýümli serişdeleri bile birleşdirýän ligniniň, polimeriň hasabyna munuň ýaly berkligi alýarlar.

Ösümlik öýjügiň düzüminde öýjügiň iň uly bölegi bolup durýan wakuolyň bölegi bar. Suw wakuoli doldurýar, bu hem öýjüge öz görnüşini saklamaga ýardam berýär. Eger-de ösümlik ýeterlik suwy alýan bolsa, her bir öýjükde her bir wakuoli öýjük diwaryny dogry çekdirmede we basyşda saklaýar. Bilelikde ähli öýjükler ösümlige durnuklylygy berýär. öýjügiň içindäki bu suwuň basyşyna turgor, özünde dartgynlygy we çeýeligi birleşdirýän alamat diýip atlandyrylýar. Dartgynlyk güýjüniň suwuk çeşmäniň hasabyna gazanylýandygy sebäpli öýjük we ähli gurluş haýwanyň süňk suduryna ýetmezçilik edýän çeýeligi saklaýar. Bu ösümliklere daşky gurşawa uýgunlaşmaga we şemalda egilmäge ýardam berýär. Şeýle hem, fotosintez üçin iň ýokary energiýany almak üçin günüň dowamynda gün asmanda hereket edende güne hereket etmäge.

Fotosintez

Ösümligiň fotosintez prosesinde ösmek we ýaşamak üçin energiýany öndürýär. Kesgitlemesi boýunça, fotosintez – bu, ösümlikler we beýleki bedenler tarapyndan ýagtylyk energiýany (günden) himiki energiýa (uglewod görnüşinde) öwürmek üçin ulanylýan proses. Soňra energiýa bedenleriň goşmaça iýmiti üçin ulanylýar. Suw – bu prosesiň aýrylmaz bölegi. Şekeriň molekulalaryny döretmek üçin olara kömürturşy gaz (olaryň howadan alýan) we wodorod gerek. Wodorod suwdan ösümlige barýar we ösümligiň üsti bilen kökden ýapraga barýar. Ösümlik fotosintez prosesiniň ikinji derejeli önümi hökmünde kislorody bölüp çykarýar, şeýle hem olara wezipäni ýeňilleşdirmek üçin erginde onuň uly bolmadyk möçberi zerur. Şeýle hem, bu şerti suw üpjün edýär.

Geçirmek

Geçirmek – bu ösümligiň dokumasynyň üsti bilen suwuň hereketi. Geçirme prosesinde ýokumly maddalar ösümlik boýunça olara mätäç bolan böleklere geçýärler. Siz toprakda ösümligiň ösmegi üçin suwuň näme üçin wajypdygyny bilýärsiňizmi? Ösümlikler ergindäki ýokumly maddalary siňdirýär. Netijede, toprakda suwuň ýeterlik möçberi ösümliklere ýokumly maddalary özleşdirmäge ýardam berýär. ýokumly maddalar toprakdan kapillýar hereketiň hasabyna suw erginde ösümligiň köküniň üsti bilen ýokary geçýär. Kapillýar hereketiň prosesi fotosintez üçin ergindäki ýokumly maddalary ösümlikleriň dürli böleklerine, şol sanda ýapraga geçirýär.

Şeýle hem, bu fotosinteziň önümlerini, esasan hem uglewodorodlary olaryň ösmegi üçin ösümlikler boýunça köklere we beýleki böleklere geçirmäge ýardam berýär.

Transpirasiýa

Manysy boýunça, bu ösümlikleriň ýapragyndan suwuň bugarmagy. Transpirasiýa – bu çygyň ösümligiň dokumasynyň üsti bilen kökden ýapraklaryň aşaky tarapynda uly bolmadyk deşiklere geçirýän proses. Bu ýerde ol buga öwrülýär we atmosfera goýberilýär.

Transpirasiýa fotosintez wagtynda kislorodyň we kömürturşy gazyň atmosfera bilen alyş-çalyşygyny üpjün etmek üçin deşikler ýaprykda açylanda ýüze çykýar. Hakykatda, ösümlik tarapyndan bölünip çykýan kislorodyň bölegi goýberilýän suw bugunda saklanýar. Transpirasiýa prosesi ösümlik üçin zerur bolan kömürturşy gazyň geçýän gurşawyny döredýär. Şeýle hem, bu ösümligi toparkdan köp suwy sarp etmäge (özi bilen ýokumly maddalary geçirmek bilen) itergi berýär, bu hem ösümligiň içki ulgamyny deňagramda saklamaga ýardam berýär. şeýle hem, transpirasiýa adamlarda der bölüp çykaryş ýaly ösümligiň temperaturasyny peseltmäge mümkinçilik berýär.

Ösümlikleriň dürli görnüşlerinde bar bolan hususy görkezijilerden daşary transpirasiýanyň tizligi birnäçe faktorlara baglylykda üýtgäp bilýär. Olara temperatura (has ýokary temperatura uly transpirasiýany ýüze çykarýar), ýagtylyk (ösümlik gije az howany ulanýar) we çyglylyk (ösümliklere çyg bilen doýgun howa garanyňda has gury howada çygy bölüp çykarmak ýeňil) degişli. Howanyň has çygly bolmak depgini bar we şemal ony ýapraklardab aýyrýar. Mundan daşary, ösümlik tarapyndan siňdirmek üçin ýeterlik bolan toprakdaky çygyň mukdary transpirasiýa täsir edýär, mysal üçin, fotosinteze we geçmä. Eger-de toprakda suw ýeterlik bolmasa, transpirasiýa beýleki prosesler ýaly haýallaýar we ösümlik towlanma we ýaptaklaryň garalmagy ýaly ýarawsyzlyk alamatlaryny ýüze çykaryp başlaýar.

Netije

Bu dört proses ösümlik üçin örän wajyp we olaryň ählisi suwy talap edýär. Suwa bolan zerurlyk derejeleri görnüşine we şertine baglylykda tapawutlanyp bilýär. Suw ösümligiň bu tebigy prosesleri päsgelsiz ýerine ýetirmegi üçin ýeterlik mukdarda bolmaly. Suwuň ýeterlik mukdary ösümligiň saglygyny aňladýar.