Alma agaçlaryny täjirçilik maksatlary üçin nädip ösdürip ýetişdirmeli

Almany ösdürip ýetişdirmek täjirçilik maksatlary üçin gowy girdeji çeşmesi bolup biler, emma muňa oýlanyşykly çemeleşmeli we orta we uly möçberlerde ýerine ýetirmeli. Miweli agaçlaryň köpüsinde bolşy ýaly, siz uly möçberdäki önümçiligi gazanmalysyňyz. Ýagny siz 50 ýa-da 100 alma agaçlaryny ösdürip ýetişdirmek bilen pul gazanyp bilmersiňiz, sebäbi hemişelik harajatlar gürrüňsiz girdejiler bilen deňleşer (ýokary bolmasa-da). Başlangyç üçin iň az möçber hökmünde meýdany 1 gektar (10.000 m2) bolan 600-800 alma agaçly kiçiräk alma bagy çykyş edýär. Ortaça alma agajy ömrüniň 3-nji ýylyndan 6-njy ýylyna çenli miweleriň uly mukdaryny öndürip bilýär we ömrüniň 35-50-nji ýyllaryna çenli muny dowam edýär. Siz şulary hasaba almaly: almalaryň sortlaryna, toprak talaplaryna, şeýle hem satuw bazaryňyza laýyklykda siz bagyň ýerleşişini dykgatly saýlamaly. Soňra siz standart, ýarym maýda ýa-da maýda agaçlaryň haýsysyny ýetişdirmelidigini saýlamaly. Täjir öndürijileriň köpüsi ýarym maýda sortlary saýlaýarlar. Aralykda ekmek, tozanlandyrma, tohumlandyrma, suwarma, kesme we garma uzak möhletli hasyllygy gazanmak üçin juda wajyp. Galybersede, hasyl döwri almalaryňyzy ýygmak üçin sizde tejribeli işçileriň toparyny işe almak mümkinçiligi bolmaly. Bu hem mesele bolup biler, sebäbi alma agajy adatça ortaça 10 gün wagt aralygyny berýär. Eger siz şu wagt aralygynda almalary toplap ýetişmeseňiz, miweleriň hili erbetleşip biler.

Alma öndürijiler döwürleýin miwe getirmä gowy düşünmeli, sebäbi bu olaryň önümçiligine täsir edip biler. Döwürleýin miwe berme käbir miweli agaçlaryň bir ýyllyk ortaça hasyldan has köp miwe berýändigini we indiki ýylyň ortaça hasylyndan has az berýändigini aňladýar. Alma agaçlarynyň käbiri özüne mahsus bolan döwürleýin miwe bermä eýedirler, emma bu ýagdaý köplenç ýekelemäniň ýoklugy, azot kemçiligi, suw ýetmezçiligi ýa-da beýleki sebäpler bilen erbetleşýär.

Alma agajy haýsy klimatda ösmeli

Alma agaçlarynyň täjirçilik sortlarynyň köpüsi sowuk we çygly klimatda gülläp ösýärler, ýagny sowuk gyşdan soň salkyn ýaz we tomus gelýär. Gün şöhlesi wajyp, sebäbi ol miwäniň reňkine ep-esli täsir edýär. Adatça, alma agajy, beýleki ýaprakly miweli agaçlara seredende, has sowuga mätäç. Alma agaçlarynyň iň meşhur sortlary temperatura 32oC ýokary galmaýan etraplarda gülläp ösýärler. Köp daýhanlar şeýle hem temperatura degişli derejesinden ýokary galanda alma bagyny sowatmak üçin uly wentilýatorlary ulanýarlar.

Öň daýhanlar alma agajy diňe belli bir beýiklikde (487 m ýokarda) ösdürilip ýetişdirilende we her ýyl sowukda (sowuk 5,5 °C pes temperatura hökmünde kesgitlenilýär) birnäçe ýüz sagat geçirende gowy hasyl berýändigini nygtaýardylar. Bu şol döwürde giňden ýaýran sortlar üçin bölekleýin dogrudy. Emma häzirki wagtda alma agajynyň durnuklylygy we uýgunlaşyşy, şeýle hem sortlaryň dykgatly döredilmegi we saýlanylmagy öndürijilere hat-da Afrikada hem täjirçilik alma agaçlaryny ösdürip ýetişdirmeklige mümkinçilik berýär. Tropiki klimatda ösdürilip ýetişdirilen alma agaçlary pes hasyl berýärler, ýöne klimat ýa-da sowugyň ýoklugy sebäpli däl. Ýygy ygallar kölenç tozanlanmany erbetleşdirýär. Muňa seretmezden, tropiki klimatda täjirçilik alma agaçlaryny ösdürip ýetişdirmek aňsat däl. Ol köp sanly synaglary (ýylda azyndan sortlaryň 10-ň saýlanmagyny we ösdürilmegini) we, elbetde, tozanlandyryş, suwaryş, tohumlandyryş we hasyl ýygnaýyş usullarynyň üznüksiz kämilleşdirilmegini talap edýär.

Degişlilikde, daýhan etrabynyň klimat şertlerine has takyk dogry gelýän dürlülik babatynda uly derňewleri geçirmeli. Kanadada ösdürip ýetişdirilýän alma agaçlarynyň sortlary Günorta Kaliforniýa üçin laýyk gelmeýär we tersine. Iň meşhur sortlara geljekki 30-40 ýylyň dowamynda miwe öndürmek üçin belli bir sagatlyk sowuk gerekdigi dogry. Siz welaýatyňyzyň beýleki daýhanlary bilen klimatyňyza aňsat uýgunlaşdyryp bolýan görnüşlerini ara alyp maslahatlaşmaly bolarsyňyz.

Siz bellik ýa-da öz alma baglaryňyzyň ýerleşýän ýeriniň we klimat şertleriniň suratyny goýmak bilen bu makalany dolduryp bilersiňiz.

Alma agajynyň köpeldilmegi

Miweli agaçlaryň köpüsinde bolşy ýaly, häzirki zaman ösdürip ýetişdiriş usullary almalaryň adatça jynssyz ýol, sapma ýoly bilen köpelýändigini çak edýärler.

Ýabany tebigatda almalar dänesinden ösýärler. Alma nahallary “ekstremal geterozigotalaryň” mysaly bolup durýar. Şeýle aýratynlykly täze alma döretmek üçin öz ene-atalarynyň DNK-syny almaga derek olar öz ene-atalaryndan ep-esli tapawutlanýarlar. Ýagny, eger biz bir sortuň 10 almasynyň dänelerini eksek, ösüp ýetişjek ähli 10 alma agajy ep-esli tapawutlanar we degişlilikde her dürli miwe berer. Şonuň üçin, birmeňzeş we ýokary hilli önüm gazanmak maksady bilen hünärmen daýhanlar sapylan nahallary saýlaýarlar. Birnäçe söz bilen aýdanyňda, hünärmen alma ösdürip ýetişdirýänler iki dürli ösümlik dokumasyndan, sapylýan ösümlikden we baldakdan durýan alma agajyndan peýda görýärler. Sapylýan ösümlik agajyň aşaky böleginden durýar we kök ulgamyny döredýär. Sapylýan ösümlik şeýle hem agajyň ahyrky beýikligini kesgitleýär. Baldak agajyň ýokarky bölegini döredýär we elbetde miwäniň aýratynlyklaryny kesgitleýär. Sapylýan ösümlik bilen baldak seresaplylyk bilen saýlanmalydyr we olaryň hersi pes önümçilige getirip biler.

Alma agajyny tozanlandyrma

Alma agajynyň sortlarynyň köpüsi öz-özi tozanlanmaýar. Bu bolsa miweleri ösdürip ýetişdirmek üçin alma agaçlarynyň köpüsine tozanlanar ýaly başga sortly agaçlaryň gerekdigini aňladýar. Alma agaçlarynyň hatda iň hasylly sortlary hem tozanlandyryjy agaç ýakyn aralykda ekilende has ýokary hasyl berýändigi habar berilýär. Grenni Smit sortundan Red Delişes sortuna çenli dürli täjirçilik alma agaçlarynyň sortlary dürli wagtlarda gülleýär. Alma öndürijiler täjirçilik sortlaryna gabat gelýän we bir wagtda gülleýän tozanlaýjy sortlaryny ösdürmeli. Degişli atanaklaýyn tozanlanmany üpjün etmek üçin tozanlaýjy sortlary bagyň dürli ýerlerine ýerleşdirmek möhümdir.

Alma agaçlary tozanlanmak we miwe öndürmek üçin arylara mätäçdir. Täjirçilik alma hojalyklarynda bagyň her 1 gektaryna 3 ary öýjükleriniň ýerleşdirilmegi möhüm bolmasa-da örän peýdaly.

Alma agajy nähili topragy gowy görýär – alma agajy üçin toprak

Alma agajy gowy drenirlenen we durgun suw bolmadyk, pH 7-e ýakyn orta toprakda gülläp ösüp biler. Şeýle-de bolsa, iň ýokary hasyl mes çägeli we pH 6-7 aralygyndaky toýunsow topraklarda ýygnalýar.

Seresaplylyk bilen azyndan 50 sm çuňlukda meýdany sürüp başlaýarys we ähli haşal otlary aýyrýarys. Her gektaryna takmynan 20 tonna ders döküp bileris, soňra ýene-de ýüzleý agdaryp bileris. Täjir daýhanlaryň köpüsi pH derejesini sazlamak üçin alma agaçlaryny oturtmazdan ozal topraga hek goşýarlar (ygtyýarly agronomdan soraň). Ýadyňyzda saklaň, 1 tonna = 1000 kg = 2.200 funt we 1 gektar = 2.47 akr = 10.000 inedördül metr.

Alma agajyny täjirçilik taýdan ösdürip ýetişdirende, käbir halatlarda zerur bolmasa-da, ekinleriň (köp halatlarda pes ösýän otlar) peýdalydygy habar berildi. Örtüji ekinler, adatça, güýçli ýagyş ýa-da tupan wagty topragyň eroziýasyny azaldýar. Şeýle hem olar topragyň howalandyrylmagyny we baglaryň çydamlylygyny gowulandyrýarlar, olaryň käbirleri azot derejesini sazlaýar. Ahyrynda, alma agajyny suwarmak üçin olar süzgüç hökmünde çykyş edýärler we bagyň temperaturasyny kadalaşdyrýarlar. Alma fermalarynda örtük ekinleri hökmünde ýorunja, nohut, noýba we zemlýanika ýorunjasynyň peýdalydygy anyklandy.

Alma agaçlarynyň oturtma aralygy we alma agaçlarynyň bir gektarda dykyzlygy

Ekmek isleýän her bir alma agajymyz üçin diametri 63 sm we çuňlugy 63 sm bolan çukur gazmakdan başlaýarys. Soňra agaçlary çukuryň içine ýerleşdirip, toprak bilen örtýäris. Baldak berkidilýän nokadyň ýer derejesinden azyndan 7,5 sm ýokarda bolmalydygyny ýadyňyzdan çykarmaň. Bu wagt dökün dökmek ýaş agaç köklerine zeper ýetirip biler we şonuň üçin onuň öňüni almaly. Ekişden soň ýaş agaçlary suwaryp, kesip bileris (olara şekil bermek üçin).

Alma agaçlarynyň arasynda goýýan aralygymyz alma sortuna, has takygy ýetişen agajyň ahyrky ululygyna we giň ekerançylyk islegimize baglydyr. Hatarlaryň we hatardaky agaçlaryň arasyndaky aralyk 7m x 5m-den 1.8m x 1.8m-e çenli üýtgeýär. 7m x 5m her gektarynda 310 agaç bolýar, 1.8m X 1.8m her gektarynda 3000 agaç bolýar we elbetde diňe maýda agaçlarynyň görnüşlerini ulanyp gazanyp bolýar. Öňki ýyllarda alma agaçlary 6m x 6m aralykda ýerleşýärdi. Bu aralyk her gektardan 250 agaç berdi we iň ýokary öndürijilige ýetmek üçin 20 ýyl töweregi wagt aldy. Şeýle-de bolsa, häzirki wagtda maýda sapma ösümlikleri ulanyp, her gektardan 2000 töweregi agaç alyp bolýar we iň ýokary öndürijilik 6-7 ýylyň içinde gazanyp bolýar.

Alma bagynyň suwarylyşy

Ortaça ýaş alma güýçli kökleri, ýapraklary we ahyrynda miweleri ösdürmek üçin köp suw gerek. Adatça, ýaş alma agaçlary ýygy-ýygydan ýagyş ýagýan sebitlerde esasan ýagyş suwlaryna bil baglap bilýän ýetişen alma agaçlaryndan has köp suw talap edýär. Ikinji düzgün hökmünde, seýrek ýagyş ýagýan sebitlerde alma agaçlaryny (esasanam ýaşlaryny) hepdede bir gezek ýazyň ahyryndan güýze (maý-oktýabr aýlary) çenli suwarmak peýdalydyr. Üçünji düzgün hökmünde, alma agaçlarynyň köpüsine tomusda (iýul we awgust) ýyllyk suw üpjünçiliginiň ýarysyna golaýy gerek. Muňa seretmezden, bular öz gözlegleriňizi geçirmezden berjaý edilmeli ýönekeý düzgünler. Meýdanlar biri-birinden tapawutlanýarlar we dürli zerurlyklary bar. Käbir umumy düzgünler ulanylyp bilinýän bolsa-da, topragyň gurluşy we howa şertleri oňat hasyl almak üçin zerur suwuň mukdaryny kesgitleýär.

Alma agajyny ösdürip ýetişdirýänler köplenç alma agajynyň sütüniniň töwereginde 1-1,5 m aralykda tegelek toprak diwary gurýarlar we topragyň ýagyş suwuny geçirijilik ukybyny ýokarlandyrmak üçin oňa mulçanyň ýukajyk gatyny goşýarlar.

Soňky 30 ýylyň dowamynda täjirçilik alma baglarynda ýerüsti suwaryş ulgamlary, damja ýa-da mikro suwaryş enjamlary ulanyldy. Emma häzirki wagtda sprinklerler ABŞ-nyň oba hojalyklarynyň azyndan 60% -i tarapyndan ulanylýar. Olaryň esasy artykmaçlygy agaç pyntyklaryny aýaz urmagyndan goraýanlygyndadyr. Bu häzirki zaman ulgamlary adatça doly suwaryşy üpjün edýär. Doly suwaryş örtüji ekinler bilen birlikde köplenç dökünleme zerurlygyny peseldýär, sebäbi örtüji ekinler adatça topraga darganda möhüm iýmitlendiriji maddalary bölüp çykarýan organiki maddalary öndürýär.

Alma agajy üçin dökünlere talaplar

Azot we kaliý ýapragyň ösmegi, gülleme we miweler üçin örän möhümdir, şol bir wagtda fosfor güýçli kök ulgamynyň ösmegi üçin, esasanam ösümlik ösüşiniň başlangyç tapgyrlarynda möhümdir. Kalsiý, magniý, marganes, sink we bor hem gunçalaryň ösmeginiň, güllemegiň we miwe getirmegiň dürli tapgyrlary üçin möhümdir we bu maddalaryň ýetmezçiligi miwäniň mukdaryna, hiline we agaçlaryň saglygyna ýaramaz täsir eder.

Adatça, ýetişen miweli agaçlar ýaş agaçlara garanyňda has köp dökünlenmä mätäç. Ortaça ýetişen alma agajyna ýylda 270 g azot, miwe bermeýän ortaça ýaş agaja bolsa ýylda 68 g azot gerek. Bu mukdar standart beýiklikdäki agaçlar üçin, şonuň üçin maýda agaçlaryň talaplary adatça 40% az bolýar.

Alma öndürijileriň köpüsi tarapyndan ulanylýan umumy tohumlandyryş shemasy – bu ýylda bir gezek ýaş agaja 0.5-2 kg A-F-K 12-12-12 ýa-da 11-15-15 we uly agaja 3-5 kg A-F-K 12-12-12 ýa-da 11-15-15 goşmak. 1 tonna = 1000 kg = 2.200 funt we 1 gektar = 2.47 akr = 10.000 inedördül metre deňdigini göz öňünde tutuň.

Toprak dökünleriniň köpüsi mart-iýul aýlarynda ulanylýar. Esasanam fosfor ýetmezçiligi bar bolsa, A-F-K 0-25-0 ulanmaly bolup bileris (ygtyýarlandyrylan agronomdan soraň). 0-25-0 döküni agaç köklerine galtaşmaly däldigini ýadyňyzdan çykarmaň. Gektarynda 600 ýetişen agaçly ortaça täjirçilik alma bagynda ikinji adaty ulanylýan tohumlandyryş shemasy – her gektaryna 110 kg azot we 200 kg K20 goşulýar, fosfat, magniý we kalsiý dökünleri bolsa ýaprak derňewine görä goşulýar.

Şeýle-de bolsa, bular diňe öz gözlegleriňizi geçirmezden ýerine ýetirilmeli umumy nagyşlar. Meýdanlar biri-birinden tapawutlanýar we dürli zerurlyklary bar. Tohumlandyrmagyň islendik usulyny ulanmazdan ozal topragyň ýokumly maddalaryny we pH-ny barlamak möhümdir. Mundan başga-da, doly örtükli suwaryş ulgamy dykyz ekiş ulgamynda ýorunja ýa-da beýleki kösükli ösümlikleriň (örtüji ekin hökmünde) bolmagy bilen utgaşdyrylsa, alma agajyny dökünleme zerurlygy ep-esli azalýar, sebäbi ekiş adatça dargamak arkaly möhüm iýmitlendiriji maddalary topraga boşadýan organiki maddalary öndürýär.

Alma agajyny ösdürip ýetişdirmegiň häzirki zaman tejribesi ýylda bir gezek (tomus – iýul, awgust) alma agaçlarymyzdan azyndan 100 ýaprak ýygnamalydygyny we ýokumly maddalary jikme-jik seljermek üçin laboratoriýa ibermelidigimizi görkezýär. Orta ýaprakda käbir iýmit ýetmezçiliginiň bardygyny ýüze çykarsak (käbir möhüm himiki maddalar kabul ederlikli standartlardan pes), toprak ýa-da ýaprak arkaly kalsiý ýaly dogry element goşup, ýokumlylyk meselelerini düzedip bileris.

Aşakda has möhüm ýokumly maddalaryň kadaly derejeleri berlen:

Azot: 2% — 2,4%

Fosfor: 0,1% — 0,3%

Kaliý: 1,1% we ondan ýokary

Kalsiý: 1% we ondan ýokary

Magniý: 0,25% we ondan ýokary

Alma agaçlaryny nädip kesmeli

Sagdyn alma agaçlaryna iň az kesim gerek, ýöne uzak möhletde hasyllylygy, önümiň hilini we agaç saglygyny gowulandyrmak üçin täsirli kesim usullary tapyldy. Birnäçe söz bilen aýdanyňda, biz miwe getirmeýän agaçlary şekil bermek we miweleriniň ösmegini sazlamak üçin kesýäris. Täze ekilen alma agaçlaryny, döretmek isleýän şekilimize laýyklykda, ekilen güni kesmeli. Sferik şekiller, konus şekilli bassyrmalar, tekiz şekiller we Y-V şekiller iň köp ýaýran nusgalardyr. Her gümmeziň şekilini saýlanda gowy we erbet taraplary bar. Häzirki wagtda “V” şekilleri täjirçilik alma baglarynda iň meşhurdyr, sebäbi olar iň ýokary hasyly berýär we hasyl ýygnamagy aňsatlaşdyrýar.

Şekilini saklamak, howanyň we gün şöhlesiniň aralaşmagyny gowulandyrmak, ölen, näsag ýa-da döwülen şahalary aýyrmak we islendik bäsdeş lideri ýa-da kesişýän şahalary aýyrmak üçin ýetişen agaçlary kesýäris. Agaçlaryň saglygy üçin möhüm ähmiýete eýe bolan gowy howalandyrmany we gün şöhlesiniň aralaşmagyny üpjün etmek möhümdir (agajyň “içki” bölegini açmak bilen), sebäbi dolan alma agajy zyýankeşleri we keselleri has tiz kabul edýär. Öndürijilik we önümiň hili dolan agaçlarda orta we uzak möhletleýin peseler.

Adatça, biz 60 gradusdan gowrak burçda dikligine ösýän her şahany aýyrmalydyrys. Bu şahalar miwe getirmek mümkinçiligi bolmazdan çalt ösmek üçin agaçlaryň gymmatly ýokumly maddalaryny sarp edýärler. Ikinji düzgün hökmünde, aşak seredýän şahalary hem aýyrmaly bolmagymyz mümkin, sebäbi miwäniň agramyna döwülmegi ähtimal. Üçünji düzgün hökmünde, şol bir ýylda agajyň 25% -den gowragyny aýryp bilmeris. Bir gezekde agajyň üçden birini aýyrmagyň ýerine az we ýygy-ýygydan kesmek has gowudyr.

Alma agaçlary gyş ukusyndaka, ýöne iň soňky aýazdan azyndan iki hepde soň (köplenç fewral-aprel aýlary) kesmeli. Ýapraklar ösýän mahaly kesmeli däl (çybyklardan başga, olary biz gören badymyza aýryp bileris).

Almalary ýygnamak – almalaryň gektardan ortaça hasyllylygy

Alma ýygmazdan ozal agaçlary ýekelemeli. Gowy hasyl almak we ýyllaryň dowamynda önümçiligi kadalaşdyrmak üçin (döwürleýin miwe getirme hadysasyny azaltmak üçin) alma agajyny ýekelemek möhümdir. Alma agaçlaryny ýazyň ahyryndan tomsa çenli (aprelden iýula çenli) ýekeleýärler. Tutuş pikir bir-iki aýdan soň hasyl almak isleýän az sagdyn we kadaly miweler üçin ýeterlik gymmatly iýmitleri goýmak üçin ösmedik, zeper ýeten miweleri we zyýankeşleriň zaýalan miwelerini aýyrmakda. Käwagt saýlamak has çylşyrymly bolup biler, sebäbi zeper ýetmedik ýa-da sagdyn däl miweler ýok bolsa, sagdyn we gowy görünýän miweleri aýyrmaly bolmagymyz mümkin. El bilen ýekelemekden başga-da, ABŞ-da alma öndürijiler hasyllylygy we girdejiligini sazlamak üçin himiki ýekelemäni ulanýarlar.

Amerikanyň Birleşen Ştatlarynyň etraplarynyň köpüsinde alma agaçlary tomsuň ahyryndan güýze çenli ösýär (awgust-oktýabr). Haçan hasyl ýygnamalydygyny bilmek üçin köp tejribe we “synag we ýalňyşlyk” usulyny synagdan geçirmek gerek. Alternatiwa hökmünde, täjirçilik alma öndürijiler hasyly ýygnamagyň iň amatly wagtyny kesgitlemek üçin almanyň şeker derejesini yzygiderli barlap bilerler.

Gynansagam, alma ýygnamaklyga gezek gelende, köp halatlarda bizde 8-12 günlük wagt penjiresi bar. Munuň tersine, sitrus miwelerini ýygnanda 2 aýlyk penjire bar, sitrus miweleriniň agaçda galdyrylmagy bolsa önümiň hiliniň peselmegine getirmeýär. Alma diňe el bilen ýygylýar we gaty aňsat zaýalanýar. Sortlama göni hasyl ýygylandan soň geçirilmelidir, sebäbi zeper ýeten almalar etilen gazyny has çalt çykarýar, bu bolsa beýleki miwelere zyýan berip biler.

Yzky howluda gowy ösdürilip ýetişdirilen alma agajy üçin gaty gowy hasyl möwsümde 80-150 miwedir. Emma, alma agaçlary çylşyrymly tozanlama, tohumlama, suwaryş we gorag usullary bilen alma baglarynda täjirçilik taýdan ösdürilip ýetişdirilende möwsümde 400-den 800-den gowrak (käbir ýagdaýlarda bolsa 1200-den gowrak) miwe öndürip bilerler.

Zyýan berijiler we alma agaçlarynyň keselleri

Alma, gynansak-da, diňe bir adamlary özüne çekýän ajaýyp miwe däl. Şirejeler, liçinkalar, tomzaklar, sikadalar, kleşler we tripsler köplenç ýumurtga goýmak we iýmitlenmek üçin alma agajyna hüjüm edýärler. Bu zyýan berijileriň umumy tarapy – agajyň ýa-da miwäniň dürli ýerlerine ýumurtga goýmagydyr we köplenç miwäniň tegmillerine ýa-da deşiklerine, miweleriniň gaçmagyna we ýapraklaryň zaýalanmagyna sebäp bolýar. Olar ýapraklaryň buýralanmagyna we saralmagyna, skeletleşmegine we defoliasiýasyna sebäp bolup biler.

Ak düşme täjirçilik alma öndürijilere ykdysady taýdan uly zyýan ýetirýän esasy kömelek keselidir. Podosphaera leucotricha patogeni güllere, ýapraklara we miwelere hüjüm edip, miweleriň şekiliniň üýtgemegine we reňksizlenmegine sebäp bolýar, şol bir wagtda miweleriň sany azalýar. Mundan başga-da, ýokuşan agaç ejizleýär we beýleki hüjümlere has gowşak bolýar. Ak düşme hakynda has giňişleýin öwreniň.

Bakterial ýanyk – Erwinia amylovora-ň döredýän bakterial keselidir. Ol çygly we mylaýym howaly alma baglarynda giňden ýaýrandyr. Adyndan görnüşi ýaly, bakterial ýanykda ahyrynda baldaklar we şahalar ýakylan baldaklara we şahalara meňzeş bolup çykýar. Bu esasan ýaş baldaklara degişli we olary diňe agaç ukuda mahaly kesip bolýar. Işjeň ösýän mahaly kesim keseli has ýaýradar.

Almanyň goturlamasy – Venturia inaequalis sebäpli döreýän kömelek keseli. Ol esasan ýapraklara, soň bolsa güllere we miwelere hüjüm edýär. Ilkinji alamatlar ýapraklarda döreýän zeýtun ýaşyl tegmillerdir. Tegmiller köplenç ulalyp, garalyp we birleşip, ýapraklary goýy goňur reňke boýaýar. Soňra tegmiller miwede peýda bolýar. Ýokuşan miweler gaty we goýy goňur bolýar we eti köplenç ýarylýar, bu bolsa olary satmaga ýaramsyz edýär.

Agajyň ýokary başynyň, maýsalarynyň we kökleriniň çüýremegi hem alma agaçlarynyň giňden ýaýran keselleridir.